– Σαν Σήμερα – 15 Μαρτίου 1884 – γεννήθηκε στη Λευκάδα ο εξαιρετικός Έλληνας ποιητής Άγγελος Σικελιανός. Ένας παθιασμένος καλλιτέχνης, ερωτικός, λυρικός και άλλοτε σκοτεινός και μυστηριώδης. Η ποίησή του συμβολική, γεμάτη φιλοσοφικές αναζητήσεις, έντονη, σχεδόν εκστατική, διεγείρει πολλαπλά συναισθήματα.
Ήταν το τελευταίο από τα επτά παιδιά του καθηγητή γαλλικών Ιωάννη Σικελιανού και της Χαρίκλειας Στεφανίτση. Οι ρίζες της οικογένειάς του εντοπίζονται στην Κεφαλονιά και τη Βενετία. Αποφοίτησε από το τετρατάξιο γυμνάσιο το έτος 1900. Τον επόμενο χρόνο εγγράφηκε στη Νομική Σχολή της Αθήνας, χωρίς ωστόσο να ολοκληρώσει ποτέ τις νομικές του σπουδές. Τα ενδιαφέροντά του ήταν καθαρά λογοτεχνικά και από νωρίς μελέτησε Όμηρο, Πίνδαρο, Ορφικούς και Πυθαγόρειους. Επίσης, λυρικούς ποιητές, προσωκρατικούς φιλοσόφους, Πλάτωνα, Αισχύλο και ξένους λογοτέχνες όπως τον Ντ’ Αννούντσιο. Τα επόμενα χρόνια πραγματοποίησε αρκετά ταξίδια και στράφηκε στην ποίηση και το θέατρο. Το 1902, σε ηλικία 18 ετών, δημοσίευσε τα πρώτα του ποιήματα σε λογοτεχνικά περιοδικά.
Υπήρξε στενός φίλος του Νίκου Καζαντζάκη. Το παραθαλάσσιο σπίτι του στη Συκιά Κορινθίας γινόταν συχνά σημείο συνάντησης τους, αλλά και άλλων επιφανών προσωπικοτήτων της διανόησης της εποχής. Μεταξύ αυτών ο Κωστής Παλαμάς και ο Κώστας Καρυωτάκης.
Δελφικές Εορτές
Το αρχαιοελληνικό πνεύμα απασχόλησε βαθιά τον Σικελιανό. Έτσι συνέλαβε την ιδέα να δημιουργηθεί στους Δελφούς ένας παγκόσμιος πνευματικός πυρήνας ικανός να συνθέσει τις αντιθέσεις των λαών («Δελφική Ιδέα»). Για τον σκοπό αυτό ο Άγγελος Σικελιανός, με τη συμπαράσταση και την οικονομική αρωγή της γυναίκας του, Εύας Πάλμερ, δίνει πλήθος διαλέξεων και δημοσιεύει μελέτες και άρθρα. Παράλληλα, οργανώνει τις «Δελφικές Εορτές» στους Δελφούς με τις παραστάσεις του Προμηθέα Δεσμώτη (1927) και των Ικέτιδων (1930) του Αισχύλου να ανεβαίνουν στο αρχαίο θέατρο.
Η «Δελφική Ιδέα» εκτός από τις αρχαίες παραστάσεις περιλάμβανε και τη «Δελφική Ένωση», μία παγκόσμια ένωση για τη συναδέλφωση των λαών. Επίσης περιλάμβανε το «Δελφικό Πανεπιστήμιο». Στόχος του θα ήταν να συνθέσει σε έναν ενιαίο μύθο τις παραδόσεις όλων των λαών. Για τις πρωτοβουλίες αυτές, το 1929, η Ακαδημία Αθηνών του απένειμε αργυρό μετάλλιο για τη γενναία προσπάθεια αναβίωσης των δελφικών αγώνων. Ήταν ένα σπουδαίο, μεγαλεπήβολο όνειρο που γέννησαν ο Άγγελος Σικελιανός και η σύζυγός του. Όμως από αυτό το μόνο που πραγματοποιήθηκε ήταν οι Δελφικές Εορτές, αλλά και αυτές οδήγησαν σε οικονομική καταστροφή και χωρισμό του ζεύγους. Άλλο ένα φιλόδοξο όνειρο γκρεμίστηκε για τον ίδιο λόγο που γκρεμίζεται κάθε ελληνικό όνειρο. Διότι κανένας πολιτειακός και πολιτιστικός φορέας δε θέλησε να βοηθήσει. Ούτε το ελληνικό κράτος, ούτε ο Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού, αλλά ούτε και η Ουνέσκο, παρόλο που είχε πάρει σχετική απόφαση για τη δημιουργία του Διεθνούς Δελφικού Φεστιβάλ.
Παρακάτω μπορείτε να διαβάσετε το ποίημα:
“Γιατί βαθιά μου δόξασα”
Στο δοξαστικό αυτό ποίημα που δημοσιεύτηκε το 1938, ο Άγγελος Σικελιανός βιώνει ένα μυστικό συναίσθημα χαράς και αλληλεγγύης. Η συναισθηματική του αυτή διάθεση ενδυναμώνει την υψηλή ποιητική του πνοή και τον συμφιλιώνει ακόμα και με τον ακαταμάχητο εχθρό του ανθρώπου, τον θάνατο:
“Γιατί βαθιά μου δόξασα και πίστεψα τη γη
και στη φυγή δεν άπλωσα τα μυστικά φτερά μου,
μα ολάκερον ερίζωσα το νου μου στη σιγή,
να που και πάλι αναπηδά στη δίψα μου η πηγή,
πηγή ζωής, χορευτική πηγή, πηγή χαρά μου…”
“Γιατί ποτέ δε λόγιασα το πότε και το πώς,
μα εβύθισα τη σκέψη μου μέσα στην πάσαν ώρα,
σα μέσα της να κρύβονταν ο αμέτρητος σκοπός,
να τώρα που, ή καλοκαιριά τριγύρα μου είτε μπόρα,
λάμπ’ η στιγμή ολοστρόγγυλη στο νου μου σαν οπώρα,
βρέχει απ’ τα βάθη τ’ ουρανού και μέσα μου ο καρπός.”
“Γιατί δεν είπα: «Εδώ η ζωή αρχίζει, εδώ τελειώνει»
μα «Αν είν’ η μέρα βροχερή, σέρνει πιο πλούσιο φως…
μα κι ο σεισμός βαθύτερη τη χτίση θεμελιώνει,
τι ο ζωντανός παλμός της γης που πλάθει είναι κρυφός.»
να που, ό,τι στάθη εφήμερο, σα σύγνεφο αναλιώνει,
να που κι ο μέγας Θάνατος μου γίνηκε αδερφός!”
Άγγελος Σικελιανός
– Λυρικός βίος, τόμος 2 –
Τέλος, το ποίημά του “Όχι, δεν είναι χίμαιρα“, έγινε τραγούδι που μελοποιήθηκε από τον Κώστα Γανωτή και ερμηνεύτηκε από τον Γιώργο Νταλάρα. Μπορείτε να το ακούσετε εδώ: