Σαν Σήμερα – 8 Μαρτίου
Ο Γεώργιος Βιζυηνός ήταν Έλληνας πεζογράφος, ποιητής και λόγιος, ένας από τους λαμπρούς, σημαντικότερους εκπροσώπους της ελληνικής λογοτεχνίας. Το πραγματικό ονοματεπώνυμο ήταν Γεώργιος Μιχαήλ Σύρμας ή Μιχαηλίδης. Το ψευδώνυμό του προήλθε από τον τόπο καταγωγής του, την Βιζύη της Άνατολικής Θράκης (το σημερινό Βιζέ της Τουρκίας).
Ήταν γιος πολύ φτωχικής οικογένειας και ορφάνεψε νωρίς, σε ηλικία μόλις 5 ετών. Είχε δύο αδερφούς, τον Μιχαήλο και τον Χρηστάκη, τον αδικοσκοτωμένο ταχυδρόμο, για τον οποίο μιλά στο διήγημά του “Ποιος ήτο ο φονεύς του αδελφού μου” και δύο αδερφές την Άννα, που πέθανε με τις συνθήκες που περιγράφει στο έργο του “το Αμάρτημα της μητρός μου” και την Αννιώ, που πήρε το όνομα της αδελφής της.
“Δυο κακούς ανθρώπους δεν τους χωρεί ούτε όλη η οικουμένη. Ενώ χίλιοι καλοί άνθρωποι κάμνουν μουχαμπέτι και μέσα εις ένα καρυδότσουφλο!”
Απόσπασμα από το έργο “Ποιος ήτο ο φονεύς του αδελφού μου”
Η ιεροσύνη και ο έρωτας
Σε ηλικία 10 ετών οι παππούδες του τον στέλνουν στην Κωνσταντινούπολη κοντά σε ένα θείο του για να μάθει ραπτική κοντά στον αρχιράφτη της Βαλιδέ Σουλτάνας. Όμως, λίγα χρόνια αργότερα ο θείος του πεθαίνει και βρίσκεται καλογεροπαίδι στην Κύπρο. Εκεί φοιτά στην Ελληνική Σχολή Λευκωσίας, αριστεύει στα μαθήματα και ορίζεται “ευταξίας” (σχολικός επιμελητής). Διαμένει στην Αρχιεπισκοπή, φορά ράσα και τελεί ιεροψάλτης. Όμως, ερωτεύεται παράφορα τη νεαρή Ελένη Φυσεντζίδη και της γράφει ερωτικά ποιήματα, “παράπτωμα” για το οποίο τιμωρείται με επιτίμιο (εκκλησιαστική ποινή). Η μούσα του Ελένη Φυσεντζίδη τον είχε ερωτευτεί τόσο πολύ που δεν παντρεύτηκε ως τα 40 της περιμένοντάς τον. Πολλά χρόνια μετά το θάνατό του, με άσπρα μαλλιά η ίδια το 1930, διηγήθηκε από μνήμης σε δημοσιογράφο τα ποιήματα που της είχε γράψει.
Το 1872 ο Γεώργιος Βιζυηνός επιστρέφει στην Κωνσταντινούπολη, βγάζει τα ράσα, θέλει να συνεχίσει τις σπουδές του αλλά δεν έχει χρήματα. Απευθύνεται στο διευθυντή του Ελληνικού Λυκείου Γεώργιο Χασιώτη που μεσολαβεί να γραφτεί ιεροσπουδαστής στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης. Εκεί το 1873 δημοσιεύει και την πρώτη του ποιητική συλλογή (Ποιητικά Πρωτόλεια).
Ένας από τους καθηγητές τους ήταν ο ποιητής Ηλίας Τανταλίδης, ο οποίος διέκρινε στον Βιζυηνό στοιχεία ιδιαίτερου ταλέντου και ευφυίας. Τον σύστησε στην Ιφιγένεια Μαυροκορδάτου Συγγρού (σύζυγος του Ανδρέα Συγγρού) και στον πλούσιο τραπεζίτη κι εθνικό ευεργέτη Γεώργιο Ζαρίφη. Το 1874 έρχεται στην Αθήνα και το επικό ποίημά του Κόδρος βραβεύεται στον Βουτσιναίο Ποιητικό Διαγωνισμό. Εγγράφεται στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών, αλλά απογοητευμένος από την ποιότητα σπουδών, μαθαίνει γερμανικά και με δαπάνες του Γεωργίου Ζαρίφη μεταβαίνει στη Γερμανία, όπου σπουδάζει φιλολογία και φιλοσοφία. Οι σπουδές του στην Γερμανία διεύρυναν σημαντικά τον πνευματικό του κόσμο. Ήρθε σε επαφή με έναν χώρο που έστρεφε πλέον την πλάτη του στον ρομαντισμό και στον αποστεωμένο κλασικισμό και στρεφόταν στον εσωτερικό άνθρωπο. Το τελευταίο αυτό στοιχείο υπήρξε καθοριστικό για το πεζογραφικό έργο του Βιζυηνού.
Ο άδοξος θάνατος
Το 1890 αρχίζουν να τον ταλαιπωρούν πόνοι από νόσημα του μυελού των οστών. Οι αϋπνίες τον καθιστούν ανίκανο να εργαστεί και τον εξαντλούν σωματικά κι οικονομικά. Όλες οι θεραπείες αποδεικνύονται ανεπαρκείς. Το 1892 το νόσημα εξελίσσεται σε φρενική νόσο και καταλήγει έγκλειστος στις 14 Απριλίου 1892 στο Δρομοκαΐτειο Ψυχιατρείο. Ύστερα από τέσσερα χρόνια εγκλεισμού, πεθαίνει στις 15 Απριλίου 1896, σε ηλικία 47 ετών.
Η ζωή του ενέπνευσε τον σκηνοθέτη Λάκη Παπαστάθη, ο οποίος και γύρισε την ταινία “Το μόνον της ζωής το ταξείδιον“. Τον πρωταγωνιστικό ρόλο του Γεωργίου Βιζυηνού ανέλαβε να ενσαρκώσει ο Ηλίας Λογοθέτης. Η ταινία παρουσιάζει την περίοδο που ο συγγραφέας ήταν έγκλειστος στο ψυχιατρείο και μεταφέρεται στην παιδική του ηλικία μέσα από διαλόγους με τον παππού του, ο οποίος του μιλούσε για φανταστικά ταξίδια.
Έργο
Ο Γεώργιος Βιζυηνός, νους κριτικός, ιδιοφυής, φιλέρευνος, διδάσκει, μεταφράζει τις γνωστότερες ευρωπαϊκές μπαλάντες, συγγράφει μελέτες φιλοσοφικές, αισθητικές, ψυχολογικές, λαογραφικές, αλλά και σχολικά εγχειρίδια και άρθρα για εγκυκλοπαιδικά λεξικά.
Το αφηγηματικό του υλικό αντλείται από προσωπικές και οικογενειακές μνήμες. Κυρίως από παραδόσεις και βιώματα της λαϊκής ζωής στην ιδιαίτερη πατρίδα του. Το υλικό αυτό ενισχυμένο από το στέρεο υπόβαθρο της παιδείας του και την επιστημονική γνώση της ψυχολογίας ενσωματωμένο σε μια ποικίλη, πλούσια γλώσσα υψηλού ήθους (λόγια, λαϊκή, ιδιωματική) διοχετεύεται στα διηγήματά του. Έτσι ο Βιζυηνός αναπτύσσει τη μυθοπλασία του. Ανακαινιστής και πρωτοπόρος, ανοίγει τον δρόμο της νεοελληνικής διηγηματογραφίας. Η αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο, η μυθιστορηματική πλαστικότητα των χαρακτήρων, οι δραματικές συγκρούσεις, η δομή, η δραματικότητα, η άρτια αφηγηματική τεχνική, η ενδιαφέρουσα διαπλοκή του ιστορικού και του αφηγηματικού χρόνου είναι μερικά από τα βασικά γνωρίσματα του «Αμαρτήματος της μητρός μου», αλλά και των άλλων διηγημάτων του.
Διαβάστε online το αριστούργημα
“Το αμάρτημα της μητρός μου”
του Γεώργιου Βιζυηνού
σε δωρεάν Flip Book:
